Meiko Kaji thực sự là một biểu tượng của điện ảnh Nhật Bản những năm 1970. Dù là yakuza, cớm bẩn, hay bọn h.i.ế.p d.â.m., cũng đều bị những nhân vật thiên thần báo thù do Meiko thủ vai tiêu diệt trong chuỗi phim khai thác (exploitation films) được cách điệu hóa cao độ, với những phim như Female Prisoner Scorpion, Lady Snowblood, Stray Cat Rock.

“Không có những nữ diễn viên nào như thế vào thời điểm đó,” Meiko nói tại văn phòng Tokyo của hãng thu âm Teichiku của bà. Ngoài đời, Meiko Kaji - hiện 76 tuổi - là một người ấm áp, hay nói và cười, khác xa với hình ảnh đanh thép mà bà thể hiện hồi còn đỉnh cao vào đầu những năm 1970.

Meiko gia nhập hãng phim Nikkatsu khi mới tốt nghiệp trung học vào năm 1965, lúc ấy danh sách những gương mặt tài năng của công ty “chả có gì khác ngoài những học sinh gương mẫu”. Meiko không phù hợp với tiêu chuẩn đó. Bà xuất hiện với chiếc quần jean bạc màu và áo sơ mi trắng hở cổ, thứ mà bà chọn vì không phải ủi chúng.

“Tôi được gọi đến gặp ông chủ, và họ nói với tôi: ‘Cô là diễn viên, cô nên ăn mặc cho đàng hoàng’,” bà nhớ lại. “Tôi nói, ‘OK, vậy cứ giao cho tôi vài vai phù hợp với tôi.’ Tôi từng ngổ ngáo như thế đấy.”

Sau một loạt các vai phụ, Meiko nhận thấy mình thích hợp ở những vai người phụ nữ cứng cỏi, đầy thù hận, sẵn sàng đ.â.m. c.h.é.m. người khác hơn là nở một nụ cười. Vào thời điểm đó, diễn viên có xu hướng bị “chết vai”, và chẳng mấy chốc, Meiko thấy rằng mình đang đóng “những bộ phim về sự trả thù - ngày này qua ngày khác”.

“Tôi đã đóng rất nhiều vai kẻ ngoại đạo,” Meiko nói. “Khi bạn là một kẻ hơi ngoại đạo, nếu thỉnh thoảng bạn làm điều gì đó tốt đẹp, bạn sẽ được khen ngợi vì điều đó. Tôi nghĩ rằng đó là hướng mà tôi nên chọn. Những người có đạo đức thì khó hơn: Nếu họ làm sai một điều gì đó, thì đó là một vấn đề lớn.”

Trong vai diễn nổi tiếng nhất của Meiko, là nhân vật chính trong phim Female Prisoner 701: Scorpion (1972) và ba phần tiếp theo của nó, bà thậm chí hầu như không nói câu thoại nào, nhưng bù lại, ánh mắt của Meiko sắc bén hơn cả con dao găm mà nhân vật của bà dùng để hạ gục kẻ thù của mình.

Meiko chỉ đồng ý đóng vai chính trong phim với điều kiện lời thoại nhân vật của bà càng ít có thoại càng tốt. Điều mà đạo diễn của bộ phim, Shunya Ito, không đề cập đến là Meiko cũng được cho là sẽ hát bài hát chủ đề. “Urami Bushi” (“My Grudge Blues”) đã trở thành một bản hit lớn, nằm trên các bảng xếp hạng âm nhạc suốt 32 tuần, nhưng điều đó không dễ dàng đến với bà.

Meiko nói: “Tôi chưa bao giờ được đào tạo về thanh nhạc và tôi không thể đọc bản nhạc. “Ngay cả khi tôi được yêu cầu hát ‘Urami Bushi’ theo cách nó được viết, thì tôi cũng không thể làm được.”

Tác của bài hát, Shunsuke Kikuchi (cũng là người viết nhạc cho phim), bảo Meiko hãy quên giai điệu đã viết và thay vào đó hãy thể hiện bài hát theo đúng tính cách nhân vật. Đó là một kỹ thuật đã giúp Meiko rất nhiều trong suốt sự nghiệp ca hát của mình.

“Tôi là một diễn viên, vậy tại sao lại không sử dụng nó?”, Meiko nói. Mặc dù Meiko xem Ella Fitzgerald và Edith Piaf là nguồn cảm hứng, nhưng khi Meiko hát, cách bà hát không “đụng hàng” với ai cả, chỉ nghe thấy mỗi Meiko Kaji đang hát thôi.

Năm album solo đầu tiên của Meiko, được phát hành trên Teichiku vào đầu những năm 1970, hiện đang được hãng Wewantsounds của Pháp phát hành lại. Khi chúng tôi nói chuyện, Meiko vừa gặp chủ sở hữu của nhãn hiệu, Matt Robin, và rõ ràng anh ấy rất vui mừng khi được chạm tay vào bản sao của bản phát hành đầu tiên, một ấn bản đĩa than bài hát Hajiki Uta năm 1973 được đóng gói đẹp mắt của.

Meiko nói: “Đã làm công việc này được 50 năm và bây giờ được phát hành album này - cảm giác như một giấc mơ vậy.

Hajiki Uta tựa như một chiếc hộp thời gian, đưa người nghe trở lại thời đại những bộ phim kinh điển của Meiko Kaji. Với lời ca, giai điệu mang đầy sự mỏi mệt và mang chút sự ảo giác, nó gợi lên hình ảnh của những quán bar và ổ cờ bạc đầy khói thuốc.

Khán giả có thể nhận ra Urami Bushi trong bộ phim Kill Bill của Quentin Tarantino. Một bài hát khác của Meiko, Shura no Hana (The Flower of Carnage), cũng được giới thiệu trong phần đầu tiên của phim Kill Bill, trong đó Lucy Liu đóng vai một nhân vật được lấy cảm hứng từ vai Lady Snowblood của Meiko. Hợp đồng của Tarantino đã quy định rằng anh ấy sẽ không đến Nhật Bản để quảng bá cho Kill Bill trừ khi anh ấy gặp được Meiko Kaji, và may mắn thay cho các nhà phân phối của bộ phim, Meiko đã đồng ý.

Meiko Kaji có thể không cần đến sự phổ biến của Tarantino để đạt được vị thế sùng bái mà bà hiện đang có ở nước ngoài, nhưng điều đó chắc chắn đã giúp ích cho bà. Sự nghiệp diễn xuất của Meiko ở Nhật Bản bị ảnh hưởng sau khi bà quyết định rời khỏi bộ phim Female Prisoner Scorpion khi đang ở đỉnh cao sự nghiệp.

“Mọi người nói với tôi rằng nếu tôi cứ im lặng như thế trong phim, tôi có thể làm được tận 10 bộ phim trong số ấy, nhưng điều đó sẽ khiến tôi chết mất,” Meiko nói. “Tôi nghĩ rằng nếu tôi dừng lại khi mọi thứ đang diễn ra tốt đẹp thì sẽ rất khó khăn - nhưng cho dù mọi thứ có tồi tệ đến đâu, tôi biết mình vẫn có thể trụ vững được vì tôi đã từ bỏ theo cách của riêng mình.”

Mặc dù Meiko đã có một số vai diễn điện ảnh đáng chú ý vào cuối thập kỷ này như phim Yakuza Graveyard (1976), Double Suicide of Sonezaki (1978), nhưng cuối cùng bà đã rời bỏ điện ảnh để làm việc trong lĩnh vực truyền hình.

“Tôi sẽ chấp nhận mọi thứ - tôi không có lựa chọn nào khác,” Meiko nói. “Ngay cả khi đó là một vai diễn không có lời thoại mà tên của bạn không xuất hiện trong phần credit, tôi vẫn sẽ làm.”

Meiko khẳng định rằng chuyển sang màn ảnh nhỏ giúp bà trở thành một diễn viên giỏi hơn. Ngày nay, khán giả ở Nhật Bản có nhiều khả năng đã quen mặt với Meiko qua các bộ phim truyền hình như What Did You Eat Yesterday? trong đó bà đóng vai mẹ của nhân vật do Hidetoshi Nishijima thủ vai.

Meiko cũng xuất hiện trong phiên bản điện ảnh của bộ phim truyền hình trên vào năm 2021, một trong số ít các vai diễn điện ảnh gần đây của bà. Meiko cũng tham gia các bộ phim như Under the Open Sky và The Voice of Sin (cả hai đều ra mắt năm 2020), mặc dù bà có vẻ hơi mơ hồ về trải nghiệm này.

“Tôi đã hiểu điện ảnh bây giờ như thế nào,” Meiko chia sẻ thẳng thắn khi được hỏi về cảm giác trở lại điện ảnh sau một thời gian dài vắng bóng như thế nào.

Điều đó có nghĩa là Meiko sẽ không tham gia bất kỳ bộ phim nào nữa trong tương lai gần?

“Miễn bình luận.”, Meiko nói.

Meiko khá là hào hứng về một dự án phim sắp tới được ra mắt trên các nền tảng trực tuyến, dự án mà bà không thể thảo luận chi tiết được. Meiko cũng muốn được hát nhiều hơn: Buổi biểu diễn mà Meiko đã thực hiện cho album gần đây nhất của mình, “Tsuioku” (2018), đã tạo nên một sự kinh ngạc lớn.

Meiko vừa cười vừa nói: “Mọi người đều ngạc nhiên khi tôi biểu diễn đến cùng mà gần như không nói tiếng nào.

Giống như những vai diễn tiêu biểu của bà ở thập niên 70, Meiko Kaji sẽ chẳng đạt được gì nếu bà không có sự ngoan cường. Khi sự nghiệp của Meiko chạm đáy, bà nói, câu thần chú của bà rất đơn giản: “Hãy từ bỏ niềm tự hào của bạn. Hãy vứt bỏ lòng tự trọng của bạn đi. Bạn phải thất bại để thành công.”

Là một người hâm mộ thể thao cuồng nhiệt, Meiko cũng có sự tương đồng với các vận động viên chiến đấu chống lại nghịch cảnh, chẳng hạn như vận động viên ném bóng bằng một tay Jim Abbott ném một quả không trúng đích cho đội New York Yankees năm 1993; vận động viên marathon Gabriela Andersen-Schiess chật vật băng qua vạch đích tại Thế vận hội 1984 ở Los Angeles.

“Khi tôi nhìn cô ấy, tôi nghĩ: Làm thế nào mà sự thua cuộc lại có thể đẹp đến vậy?” Meiko nhớ lại. “Bạn chỉ cần tiếp tục tiến về phía trước, phải không? Khi tôi so sánh mình với những người đó, tôi thấy thật hạnh phúc khi được tiếp tục làm việc và cống hiến!”

Lược dịch từ bài viết “Meiko Kaji conjures the underworld of 1970s Japan”, viết bởi James Hadfield, xuất bản trên báo The Japan Times