Giữa chốn rừng rậm của miền đồng quê hoang vu hẻo lánh xuất hiện bóng hình một cậu con trai và người bố dị tật của mình đang hành nghề đốn củi để sinh sống. Trong một mối quan hệ phụ thân vốn chừng luôn đầy rẫy những xích và ma sát khó giải quyết, khán giá phần nào cũng dường như bị mắc kẹt lại trong hoàn cảnh bế tắc của người con trai, cùng trải qua những cơn ác mộng nửa thực nửa ảo đang đeo bám lấy từng bước chân cậu.

Bộ phim đầu tay của đạo diễn Hoàng Hà được quay trong những thước phim trắng đen vô cùng ấn tượng, làm nổi bật lên những thành đối lập giữa thiện-ác, giữa tốt-xấu nhưng trong lúc ấy cũng đồng thời làm lu mờ đi những ranh giới giữa thực-ảo, giữa nhân sinh-tử thần, khi những sự đối lập ấy giờ đây không còn là hai mặt của một đồng xu mà lại trở thành một vòng xoáy vô tận, những thống khổ và sai lầm từ khúc mắc, mâu thuẫn khó hòa giải của con người.

Trong thời gian bộ phim được trình chiếu tại All About Shorts #1, All About Movies đã có dịp phỏng vấn đạo diễn Hoàng Hà về bộ phim của cô để hiểu thêm về tác phẩm cùng những hoài bão của chị trên con đường làm phim.

----------------------

AMO: Cảm ơn chị Hoàng Hà đã đồng ý trả lời phỏng vấn cùng chúng mình. Có lẽ chúng mình trước tiên muốn được hỏi nguồn cảm hứng nào đã khiến chị muốn thực hiện câu chuyện này?

Hoàng Hà: Bản thân mình có những vấn đề không giải quyết được với bố mình và cứ như thế nó như một vòng lặp vậy, cho nên mình đã muốn làm nên bộ phim này để khi mình xem lại mình sẽ không mắc phải sai lầm như hai nhân vật cậu bé và người bố trong phim. Nó như một cuốn sách để khi mình đọc lại mình sẽ tự nhủ được với bản thân không để mắc sai lầm này nữa, bởi nếu nó đã tệ như thế trên phim rồi thì mình không muốn nó như vậy ngoài đời thực nữa.

AMO: Chúng mình để ý rằng trong credits của bộ phim, vị trí biên kịch lại là một người khác chăng?

Hoàng Hà: À không đó cũng là mình đấy, mình dùng những hai tên, là nghệ danh đấy!

AMO: Ồ, vì ban đầu mình lại thắc mắc người này là ai mà lên mạng tìm lại không ra….

Hoàng Hà: Haha, lừa thành công rồi!

AMO: Chúng mình cũng thắc mắc tại sao trên phim chị lại chuyển nhân vật ấy từ chị thành một người con trai, liệu đấy có phải một cách để giấu thân phận mình đi không?

Hoàng Hà: Không, cũng không hẳn là để giấu thân phận đâu, mà bởi mình là người bisexual (song tính), do đó những lần cãi nhau với bố hầu hết là do trông mình “đàn ông” quá nên bố mình không được thích, thế nên mình đã sử dụng hình tượng người một con trai như một cách để đề cập đến vấn đề đó.

AMO: Không biết liệu có lý do gì để chị lựa chọn những tông màu trắng đen cùng phong cách làm phim như vậy cho tác phẩm này không?

Hoàng Hà: Mình có! Mình lựa chọn trắng đen vì khi thực hiện tác phẩm mình muốn nó thể hiện được hai mặt tốt xấu, như thể hai thái cực âm dương của nhau vậy, thế nên mình đã chọn màu trắng đen để cho thấy được điều này, đó cũng là một phần tại sao các bạn thấy màu đen trong phim nó tối đục gần như mất chi tiết như vậy trên phim.

Còn về hình ảnh phim mang tính chất cũ kĩ, đó là bởi vì yếu tố vòng lặp trong phim vốn xảy ra rất là nhiều lần, tiết tấu của nó lại diễn ra một cách từ tốn không quá nhanh, nên mình cảm giác như có một sự liên hệ giữa tác phẩm của mình với những bộ phim cổ trắng đen ngày xưa.

Những bộ phim ấy cũng thường sử dụng hành động nhiều hơn là lời nói, mà những lần mình cãi nhau với bố thì nó cũng là qua hành động thôi chứ không phải qua lời nói, thế nên mình đã chọn quay bộ phim trắng đen, với tiết tấu chậm cùng những góc quay cố định như vậy.

AMO: Có vẻ chị cũng bị ảnh hưởng nhiều qua các bộ phim cũ trắng đen phải không?

Hoàng Hà: Đúng, thực ra bộ phim đưa mình đến điện ảnh đầu tiên lại là những tác phẩm trắng đen như Citizen Kane hay Eraserhead. Đạo diễn yêu thích của mình cũng là David Lynch!

AMO: Trong phim cũng có nhiều những hình ảnh mang tính trừu tượng, như hình ảnh hai chiếc bào thai ở đầu phim hay chiếc đường hầm dẫn đến thế giới nơi có một người phụ nữ và cậu bé kia. Chị có thể nói thêm đôi chút về chi tiết này được không?

Hoàng Hà: Hình ảnh đường hầm trong phim mang công dụng như thể một cầu nối giữa hai thế giới đối lập không tương tác với nhau, nó không phải một điều gì đó mang tính cấm cản nhưng câu hỏi quan trọng hơn ở đây là liệu rằng cậu bé có đủ can đảm vượt qua đó để đến với một thế giới tốt hơn nơi có mẹ cậu. Nó tương phản với mối quan hệ người cha với cậu bé ở hiện tại.

AMO: Thế nhưng danh tính người mẹ bên kia đường hầm lại phần nào không được thể hiện rõ mà bị làm khuất đi, cụ thể như gương mặt bà ở một cảnh cuối phim.

Hoàng Hà: Đúng rồi, mình không muốn nhân vật người mẹ được xác định thân phận, bởi bà mẹ ấy có thể là bất kì bà mẹ nào, có thể là có rất nhiều những người mẹ khác chứ không riêng gì mỗi mình người mẹ đấy thôi. Cảnh bà ở cuối phim ấy nó mang tính liên hệ với hình ảnh chiếc bào thai ở đầu phim, nó thể hiện một sự tiếp diễn trong mối quan hệ độc hại nhiều ma sát giữa hai người bố-con như thể một vòng lặp vậy.

AMO: Liệu sự chuyển biến trong mối quan hệ dần hóa bạo lực của cậu con trai với bố trong phim có phần nào tương đồng với mối quan hệ của chị với gia đình ngoài đời không?

Hoàng Hà: Như mọi người cũng thấy trong phim, ban đầu nhân vật cậu con trai thiên vởi bố nhiều hơn, bởi đối với cậu người bố là gia trưởng, cũng như là một hình tượng khá độc ác, thế nên tính bạo lực trong mối quan hệ ấy mới ngày một bùng phát.

Tính bạo lực ấy cũng có phản ảnh mình một phần nào đó, bởi có những lúc mình cãi nhau với bố nhưng mình cũng hành xử một cách rất đàn ông gia trưởng như chính bố vậy. Tất nhiên đấy chỉ là những khi mình ăn mặc hơi giống một đứa con trai thôi chứ như con gái thế này thì không.

AMO: Không biết chị có bị ảnh hưởng phần nào bởi phân tâm học của Freud không?

Hoàng Hà: Mình không

AMO: Trong phim có những phân cảnh giấc mơ có phần mê man tạo cảm xúc bối rối cho người xem bởi nhiều khi mình không còn có thể phân biệt giữa đâu là mơ hay thật.

Hoàng Hà: Thực ra hồi mình còn nhỏ ở cùng với bố mẹ mình hay gặp ác mộng, mình ghi nhớ những ban ấy rất rõ nên từ lâu mình đã muốn biến những hình ảnh ác mộng ấy thành sự thật qua phim ảnh, bởi mình nghĩ nó liên quan phần nào đến mối quan hệ ngoài đời thực giữa mình với bố.

AMO: Thế việc thực hiện bộ phim có vẻ cũng như một cách để chị giải tỏa và bộc lộ những cảm xúc có phần phẫn uất đang kìm nén nhỉ?

Hoàng Hà: Đúng vậy

AMO: Vậy được giải tỏa những cảm xúc ấy lúc thực hiện bộ phim rồi, khi chị xem lại tác phẩm này không biết chị có cảm giác khác đi thế nào?

Hoàng Hà: Như mình cũng có nói trên đó, nó giống như một hồi chuông cảnh tỉnh với mình, khi mình xem lại mình cảm giác không muốn bị như nhân vật cậu bé này trên phim. Bởi mình cũng ở trong điều kiện sống xa nhà cũng như bố mẹ thực ra cũng có ý tốt chứ không phải xấu, không giống như nhân vật trong phim khi cậu bé đã hoàn toàn bị mắc kẹt trong tình huống ấy. Nên mình thấy ít nhất ra cuộc sống mình cũng tốt hơn nhiều.

AMO: Chúng mình cảm giác như chị đang có rất nhiều ý tưởng muốn cài cắm cùng lúc vào trong một tác phẩm ngắn này, nên chúng mình cũng thắc mắc liệu chị có dự định gì muốn tiếp tục phát triển câu truyện này thêm về sau không?

Hoàng Hà: Thực ra kịch bản của Củi Ướt được chuyển thể từ một kịch bản ngắn 5 phút của mình nữa. Kịch bản ngắn đó đơn thuần chỉ kể về một hành động bạo lực của người con gây ra nhằm có được sự chú ý của người bố, nhưng kịch bản đó vốn dĩ cũng chỉ là một đoạn ngắn mình dự định làm bằng stop-motion để bỏ vào một tác phẩm dài hơn thôi, nên bộ phim này bản chất nó cũng là câu truyện hoàn thiện nhất rồi.

AMO: Thế kịch bản gốc là một bộ stop-motion chị có làm trước đó rồi sao?

Hoàng Hà: Đúng rồi, nhưng mình vẫn chưa thực hiện được bộ stop-motion ấy, mình vẫn đang tìm quỹ để làm.

AMO: Vậy đây cũng là phim đầu tay của chị đúng không?

Hoàng Hà: Đúng.

AMO: Tuy là bộ phim đầu tay thế nhưng chúng mình làm cảm giác tác phẩm lại được thực hiện rất chắc về mặt kĩ thuật, không biết liệu chị đã có chuyên môn làm phim trước đó không hay bởi đoàn phim của mình vốn cũng có nhiều kinh nghiệm sẵn.

Hoàng Hà: Mình khá là may mắn vì có một đoàn rất là tâm huyết với dự án của mình, nên mình cũng được mọi người hỗ trợ hết mình, nhất là khi đây cũng là lần đầu tiên mình nắm giữ vai trò đạo diễn.

Khi mình liên hệ với mọi người, họ cũng bắt đầu chèo khéo thêm nhiều người quen của họ vào dự án của mình hơn, và thế là đoàn mình càng ngày càng tìm được nhiều người chất lượng. Và bởi họ cũng thấy ý tương của mình rất ổn nên họ cũng dành nhiều tâm huyết của họ vào để làm.

Mình cũng không nghĩ là phim này mình đã chắc tay đâu, chẳng qua mình ăn may gặp đồng đội tốt thôi.

AMO: Chị có thể nói đôi chút về bối cảnh phim được không?

Hoàng Hà: Mình đã ấp ủ kịch bản này trong đầu từ lâu rồi, mình vốn đã muốn tìm một cái bối cảnh ở rừng có một ngôi nhà gỗ. Khi mình đi làm bên tổ mỹ thuật cho các phim ngắn khác mình hay cứ đi lượn xe máy một mình xung quanh để đi khảo sát mỗi khi đã wrap set xong.

Mình đi theo đoàn đến các nơi và rồi cũng tra Google Map nhiều để tìm được những chỗ thích hợp. Mình sẽ ưu tiên những bối cảnh to trước tiên, để tiện nếu khi người chủ nhà không cho mượn thì chắc chắn người khác sẽ có. Thế là mình cũng tìm thấy những ngôi nhà gỗ mình ưng ý.

Thời gian đi khảo sát rất lâu, phải đến tận 7 tháng mình mới tìm được địa điểm quay, bởi mình đã xác định rằng mình phải kiếm được ra sao cho chuẩn địa điểm như mình đã hình dung.

Đợt ấy mình đi Lâm Đồng để quay phim ngắn của bạn mình, lúc đó mình cũng hay quan sát để ý xung quanh xem có bối cảnh nào ở đây mà mình có thể đưa vào phim, bởi Lâm Đồng cũng mang cái vibe mà mình rất là muốn, thế là cuối cùng mình cũng chọn được địa điểm thích hợp để quay ở đấy.

AMO: Căn hầm trong phim cũng thuộc địa điểm quay đó ư hay là một địa điểm khác?

Hoàng Hà: Đúng, căn hầm cũng ở địa điểm đó luôn

AMO: Có bao nhiều người tham gia vào quá trình khảo sát địa điểm cùng chị, hay chỉ có mỗi mình chị thôi?

Hoàng Hà: Cũng không hẳn là một mình đâu, bởi ban đầu mình sẽ chọn một địa điểm lớn, mình sẽ chọn phạm vị hẳn cả một thành phố, và nếu có như ai trong đội sản xuất người ấy sẽ bắt đầu lên lịch, rồi cùng AD, cùng DOP và tổ art đi scout chung, thế nên cũng không thể nói là một mình mình đi tìm được bởi mình cũng được các bạn giúp đỡ rất nhiều.

AMO: Chúng mình được biết là chị thực hiện Củi Ướt khi đang tham gia khóa học của anh Lê Bình Giang ở Trigger Academy phải không?

Hoàng Hà: Đúng rồi.

AMO: Không biết khóa học kéo dài bao lâu mà thời gian khảo sát địa điểm lại dài đến thế hay bản thân chị cũng có ý định làm phim từ trước đó rồi?

Hoàng Hà: Mình đã có ý định làm bộ phim này từ lâu rồi nhưng khóa học của anh Giang là một trong những điều đã tạo động lực cho mình để đẩy nhanh quá trình thực hiện lên hơn. Bởi mình cũng biết từ đầu là kết khóa phải làm phim nên mình cũng nhân đấy sử dụng đó làm deadline cho bản thân.

Trong quá trình làm mình cũng có nhận được một số sự khích lệ từ mẹ mình để hoàn thiện bộ phim, nó không phải như kiểu “con cố lên” hay gì mà cũng chỉ là con cứ làm rồi cho mẹ xem, bản thân mình cũng nghĩ đó nguồn động viên lớn để thực hiện mình thực hiện bộ phim trong khả năng tốt nhất của mình rồi.

AMO: Thế người nhà chị có phản ứng thế nào khi xem bộ phim?

Hoàng Hà: … mình chưa dám cho mọi người trong nhà xem.

*cả 2 ngồi cười*

AMO: Giai đoạn casting ban đầu của mình không biết thế nào nhi?

Hoàng Hà: Cái này cũng ngẫu nhiên nữa, vai ông bố thì mình được anh sản xuất anh hỗ trợ, còn cậu con trai thì hơi khó kiếm. Chuyện là có một hôm mình có được một người bạn dẫn đi xem phim tốt nghiệp, mình có xem được một phim có nhân vật chính là cậu thiếu niên mình thấy rất ưng ý. Khi ấy mình có nói thầm không biết bạn này là ai để mình coi credits thì tự nhiên có một người từ phía sau khều vai mình rồi bảo “là em đấy.” Nó thiệt sự như một cái gì trên trời ập xuống, thế là mình đưa thẳng em vào phim của mình luôn

Hoàn cảnh của em này cũng đặc biệt, em trước cũng thổi lửa ở ngoài đường. Em cũng có nhiều điểm giống với nhân vật mà mình tưởng tượng, là một người tính cách tự lập tự sớm, không có quá nhiều sự chăm sóc với bố mẹ và thật sự cũng hơi khổ, thế nên mình cũng cho em đi theo đoàn luôn..

AMO: Chị có thể nói một chút về các vai trò hậu kỳ mình đảm nhiệm được không? Nếu chúng mình không lầm thì chị có làm việc với một dựng phim khác?

Hoàng Hà: Không, cũng là luôn mình đấy. Mình là editor của phim, mình dựng timeline cho phim. Color do bên 10bit và anh Tùng Lâm làm, còn âm thanh là bởi anh Hồ Nam.

AMO: Âm nhạc trong phim cũng do chị tự chọn luôn chứ? Không biết quá trình chọn nhạc khi ấy như nào, liệu nó là một bản nhạc chỉ đã biết trước sẵn hay cũng phải bắt đầu đi tìm khi mới thực hiện dự án phim?

Hoàng Hà: Từ những lúc mới ra ý tưởng khi đang draft thôi mình cũng đã nghĩ phải sử dụng nhạc như trong phim rồi, thế là mình cũng đi tìm, mình tìm mãi chắc cũng phải đến tận 8 tháng từ lúc lên kịch bản mới ra được bản nhạc dùng cho phim.

Ban đầu mình đi tìm nhạc, mình tìm rất nhiều để ra thể loại nhạc ấy, thì bỗng có một hôm có thể mình nghe những loại nhạc ấy nhiều quá nên Youtube bỗng đề xuất cho mình một cái album. Lúc ấy mình bấm vào nghe thì mình nhận ra đây chính là bản nhạc mình đang muốn tìm rồi.

Nó xuất hiện rất ngẫu nhiên ấy, không có sự tính toán hay sắp đặt gì từ trước cả, thế nên quá trình làm post lúc ấy cũng mất rất lâu, chắc cũng phải đến tận 5-6 tháng, bởi mình không thể xong post được khi chưa tìm được nhạc mình muốn.

Thực ra một phần mình cũng không muốn đem tác phẩm này đi chiếu ở quá nhiều nơi cũng do thế. Bởi cái album này ban đầu được làm ra để nói về cái nỗi buồn của vụ đánh bom Hiroshima ở Nhật Bản, nên mình cũng có phần hơi e nghại trong việc đi phổ biến nó. Bản thân nội dung trong phim mình nó cũng đã khá nặng nề và đau khổ rồi, thêm bản nhạc này vào nó lại càng nặng nề và đau khổ hơn nữa. Tất nhiên những ai có mong muốn được xem mình cũng sẽ đều cho coi, nhưng bởi nó cũng tiêu cực quá nên mình cũng không muốn đem nó đi phổ biến hóa quá

AMO: Chúng mình lại cứ ngỡ rằng bản nhạc ấy lại được soạn ra đặc biệt cho phim, bởi nó cũng có cảm giác như một mạch chủ của bộ phim vậy.

Hoàng Hà: Đúng là bản nhạc này nó hệt với những gì mình muốn ở phim mình, khi mình mới nghe bản đầy đủ nó thực sự là sợ nhưng mình cũng nhận ra ngay từ khi ấy đây là bản nhạc mình muốn. Nó rất là quan trọng với bộ phim nên mình cũng không thay nó ra được, nên có thể mình vẫn sẽ để y nhạc như vậy trong phim nhưng ngược lại sẽ hạn chế đem phim đi chiếu quá nhiều nơi.

AMO: Tuyệt thật! Và chúng mình cũng xin gửi lời khen ngợi đến DoP của phim nha!

Hoàng Hà: Ồ anh Huy Vinh! Anh ấy cũng học cùng mình ở Trigger Academy. Anh ấy học lớp DoP mà anh ấy cũng có đi làm nhiều rồi. Có một lần lớp anh đạo diễn và lớp DoP có học chung với nhau. Sau anh Giang có bảo mình là đáng nhẽ hai lớp phải làm phim cùng với nhau như một sự kết hợp, nhưng rồi lúc tốt nghiệp thì bài khác nhau nên không được. Nhưng rồi mình lại nghĩ “hay là mình kết hợp luôn cho đúng quy trình nhỉ?” thế là mình khỏi chờ tốt nghiệp mình lôi anh ấy về đoàn luôn! Cứ ai mình thấy hay là mình lôi về hết

AMO: Là dự án đầu tiên trong vai trò đạo diễn mà chị cũng có thể tập hợp được nhiều người trong đoàn có trình độ chuyên môn vững như thế rồi, không biết chị có gặp nhiều khó khăn gì trong việc thuyết phục họ không?

Hoàng Hà: Mình nghĩ là bởi vì mình cũng gặp được những người rất là tâm huyết với việc làm phim, nên là mọi người cũng cố giúp mởi bởi mọi người cũng tâm huyết với việc được làm phim mà không phải nghĩ ngợi gì đến tiền bạc.

Mình không nghĩ nó nhất thiết là vì mình đối tốt với người ta nên người ta mang ơn mình hay gì mà người ta cũng phải có sự tâm huyết rồi nên họ mới muốn làm với mình. Cái quan trọng nhất là mình phải thực sự thể hiện cho người ta thấy được cái sự tâm huyết đấy thì người ta mới thấy được mình đang nghiêm túc thì họ mới muồn làm với mình, chứ nếu mình không nghiêm túc lắm thì họ cũng không muốn làm với mình đâu. Nên mình nghĩ một nửa là bởi mình cho họ thấy được sự nghiêm túc và nửa còn lại là do người ta thấy được sự nghiêm túc đó ở mình nên họ mới muốn quyết chiến làm phim cùng mình.

AMO: Cảm ơn chị đã dành thời gian cho trò chuyện vấn này. Chúc chị nhiều sức khoẻ và thành công trong những dự định sắp đến.

-----------

15.05.2024

Phỏng vấn thực hiện bởi Nguyễn Phan Thái Vũ, thư ký Phạm Nguyên, bài viết biên soạn lại bởi An Trần.