phân tích

MƯA TRÊN CÁNH BƯỚM: ĐỪNG KHÓC NHÉ, CHỊ EM ƠI!

Người viết: Quốc Trần

img of MƯA TRÊN CÁNH BƯỚM: ĐỪNG KHÓC NHÉ, CHỊ EM ƠI!

Nếu không có bất kỳ nhân tố bất ngờ nào xuất hiện trong năm 2025, Mưa Trên Cánh Bướm sẽ là bộ phim Việt mình thích nhất trong năm nay.

Mưa Trên Cánh Bướm là một tác phẩm táo bạo, khẳng định Dương Diệu Linh là một nhà làm phim trẻ đầy triển vọng của làn sóng điện ảnh mới Việt Nam. Bộ phim khai thác các vấn đề về bản sắc nữ giới, chấn thương liên thế hệ, và sự phức tạp giữa truyền thống và tiến bộ tại Việt Nam một cách vừa đặc thù văn hóa, vừa mang tính phổ quát. Đến giờ, Mưa Trên Cánh Bướm vẫn còn vương vấn trong tâm trí mình, như tiếng nước nhỏ giọt dai dẳng từ trần nhà mà chỉ một số người có thể nhìn thấy, nhưng tất cả đều có thể cảm nhận được.

Bộ phim khám phá các chủ đề về bất bình đẳng giới, lục đục hôn nhân và mâu thuẫn thế hệ ẩn mình dưới vỏ bọc của những bóng ma đang âm thầm ám ảnh một góc trần nhà thông qua những yếu tố tâm linh và tâm lý của nhiều thế hệ. Sự khác biệt thế hệ này được khắc họa qua sự tinh tế của đạo diễn Dương Diệu Linh khi cô tránh đưa ra phán xét phiến diện, thay vào đó trao cho hai nhân vật đầy khác biệt này cơ hội để đại diện cho lối sống truyền thống và tiến bộ.

Bà Tâm là một người vợ và mẹ tận tâm với gia đình khi bà luôn tất bật chăm lo cho cả nhà, nhưng cả hai vẫn dần rời xa bà mà đi, khiến bà phải tìm đến những thế lực mê tín để trói buộc họ lại. Giữa tâm “bão” của người hâm mộ bóng đá Việt Nam trong buổi tối ăn mừng chiến thắng của đội tuyển nước nhà, bà bàng hoàng khi vụ ngoại tình chồng bà bị phơi bày ngay trên sóng truyền hình quốc gia. Thật thú vị khi ngày công chiếu chính thức của phim rơi vào sau buổi tối người dân Việt cũng đi “bão” ăn mừng chiến thắng của Việt Nam trước Thái Lan, tạo cho mình cảm giác rằng câu chuyện trong phim mới xảy ra vào tối trước đó.

Một trong những hình ảnh ẩn dụ chủ đạo trong phim là trần nhà bị rỉ nước – đại diện cho câu nói “nhà dột từ nóc,” và chỉ có thể được nhìn thấy bởi phụ nữ trong khu nhà tập thể. Vết ố ngày càng lan rộng, rồi cuối cùng trở thành một thực thể quái dị và ghê tởm, tượng trưng cho những gánh nặng cảm xúc và xã hội mà phụ nữ âm thầm gánh chịu khi lớn lên trong một xã hội trọng nam khinh nữ. Những sai lầm của người đàn ông trụ cột trong gia đình cũng như những vết rò rỉ nước trong nhà, nếu vì còn nhỏ mà cứ trì hoãn việc sửa chữa thì rồi cũng đến ngày cả gia đình sẽ bị nhấn chìm bởi tội lỗi của người chồng-người cha đó.

Mưa Trên Cánh Bướm còn kể về sự “thiếu”: một gia đình thiếu vắng tình yêu; một xã hội thiếu vắng sự bình đẳng giới; tình mẹ con thiếu vắng sự thấu hiểu cho nhau; và những mảnh đời thiếu đi sự giao tiếp. Không ai trong phim chịu thật sự trò chuyện với những người còn lại. Và khi không có cầu nối giao tiếp, sự đứt gãy giữa những mối quan hệ là điều hiển nhiên phải xảy ra. Ai cũng nghĩ bản thân biết điều gì là nên làm, giải pháp nào là tốt nhất để giải quyết vấn đề trong phim. Song, điều duy nhất họ làm chỉ là đi tìm những lối thoát ly của riêng họ.

Đạo diễn Dương Diệu Linh khéo léo lồng ghép hiện thực huyền ảo để làm mờ ranh giới giữa thực tại và tưởng tượng. Những cảnh siêu thực được xây dựng với các ẩn dụ hình ảnh đầy tầng lớp, chẳng hạn như bể cá trong nhà, tượng trưng cho sự bất lực của Thanh khi phải sống trong một vai trò gia đình ngột ngạt. Giống vậy, bà Tâm cũng bị mắc kẹt trong chính tổ ấm của mình bởi những chiếc ghế gỗ cồng kềnh dưới các góc quay đặc tả sự chật chội. Bà luôn bị bao quanh bởi con người, đồ vật, và sự hỗn loạn trong cuộc sống. Nếu xét rộng hơn nữa, những người phụ nữ trong phim còn bị mắc kẹt trong “chiếc hộp” của những định kiến và mong đợi của xã hội phụ quyền dành cho phụ nữ, và được buộc lại bởi sợi dây mang tên “nỗi tổn thương liên thế hệ.”

Thông qua bộ phim này, có thể thấy đạo diễn Dương Diệu Linh muốn những người phụ nữ kiếm tìm hạnh phúc ở sâu trong chính mình chứ không chỉ đơn thuần ở những yếu tố ngoại lai như những người đàn ông trong đời họ.

Theo mình, Mưa Trên Cánh Bướm là một bộ phim vô cùng dễ xem đối với khán giả đại chúng của Việt Nam, đồng thời vẫn giữ được đậm đà chất nghệ thuật qua phần hình giàu ngôn ngữ điện ảnh và phần thiết kế âm thanh đa chiều đa lớp. Thật tiếc khi phim chỉ có vài ba suất chiếu mỗi ngày (tại rạp mình xem thì chỉ có 1 suất 8h40 sáng mà thôi). Dù một số khán giả có thể thấy sự mơ hồ trong cách kể chuyện, đặc biệt là các yếu tố siêu nhiên và kết thúc trừu tượng, nhưng sự mơ hồ này phục vụ cho các chủ đề lớn hơn của bộ phim về sự bất khả thi trong việc hoàn toàn hợp lý hóa hay gói gọn trải nghiệm nữ tính trong các cấu trúc phụ hệ. Đây là một tác phẩm đòi hỏi và xứng đáng nhận được sự chú ý kỹ lưỡng vì nó có thể mang lại những góc nhìn mới mẻ qua mỗi lần thưởng thức. Những bộ phim như Mưa Trên Cánh Bướm đã gợi nhắc mình rằng tầm nhìn điện ảnh của người Việt có thể sáng tạo, táo bạo, và phóng đãng đến thế nào. Dù sắp tới ngành phim sẽ bị đánh thuế nhiều hơn, nhưng mình mong rằng khó khăn này sẽ không vùi dập ngọn sóng của điện ảnh mới và trẻ của Việt Nam.

#Kofkino (Quốc Trần)


Ủng hộ All About Movies

Đóng góp cho các tay viết của AMO
hàng tháng chỉ từ 10K VNĐ

amo