Hôm nay, All About Movies muốn chia sẻ một bài viết mà chúng mình tình cờ tìm thấy, do nhà báo, biên kịch Sâm Thương biên soạn vào năm 1993, nhân dịp kỷ niệm 10 năm thành lập Tạp chí Điện ảnh Thành phố Hồ Chí Minh. Bài viết được gửi đến độc giả trẻ đam mê điện ảnh vào thời điểm bấy giờ.

Trong những lời gửi gắm và dự đoán của ông cách đây hơn 30 năm về một thế hệ yêu điện ảnh mới vào thập niên 90, vang vọng những phản ánh về chính chúng ta – những người mơ mộng về điện ảnh ở hiện tại. Những trăn trở mang tính nền tảng cùng tinh thần lạc quan, đầy hy vọng cho tương lai của nền điện ảnh cũng được thể hiện rõ nét.

Chính những điều ấy phần nào khiến chúng mình tin rằng các giá trị và sự trân trọng nghệ thuật là điều bất biến trong cốt lõi – chỉ thay đổi hình thức để thích nghi với điều kiện xã hội và bối cảnh thời đại mới.

------------------------

Các bạn thân mến

Nhân kỷ niệm 10 năm tạp chí Điện ảnh thành phố Hồ Chí Minh, tôi tự thấy sẽ là một thiếu sót rất lớn nếu như không được viết những giòng tâm sự này gửi đến các bạn. Vào lứa tuổi 17 của bạn, có lẽ thế hệ chúng tôi, những người sinh ra trong những năm của thế chiến thứ hai, lớn lên ở phần đất bên này sau khi đất nước bị chia cắt đã không có cái may mắn của thế hệ 17 hôm nay. Vì phần lớn chúng tôi hồi đó không mấy người được xem phim, nhất là phim Việt Nam.

Riêng tôi sinh ra, lớn lên ở thành phố, dù là một thành phố nhỏ và cổ kính như Huế, tôi lại được cắp sách đến trường. Cuộc sống chắc chắn rất thiếu thốn, nhưng do mê điện ảnh nên vẫn tìm mọi cách để xem phim. Những bộ phim mà trong đó có những diễn viên tôi say mê, ngưỡng mộ,

Và mặc dù, lúc đó đất nước đang bị ngoại bang chiếm đóng, ngọn lửa đấu tranh của nhân dân đang sục sôi đòi độc lập ở khắp nơi. Nhưng ở tuổi chúng tôi, có thể nói rằng chúng tôi chưa đủ trí khôn ngoan để thấy hết, hiểu hết tường tận mọi biến động của lịch sử ở giai đoạn đó. Thế nên, giữa lòng thành phố trầm lặng và thơ mộng đó, chúng tôi đã có ảo tưởng như mình đang sống trên một quê hương thanh bình, và hoàn toàn không vướng mắc một chút mặc cảm nào, đã cho phép tâm hồn mình bay bổng đắm say và vẽ vời về hình ảnh của những Greta Garbo, Charlie Chaplin, Laurence Olivier, Vivian Leigh, Clark Gable, Ingrid Bergman, Marilyn Monroe, James Dean… những diễn viên mà chúng tôi coi là thần tượng.

Những ngôi sao tên tuổi đó thật sự là những con người tài năng đã chinh phục hàng triệu người trên trái đất, đã làm thổn thức và đau khổ biết bao trái tim của những người đã từng ngưỡng mộ họ và thậm chí có người đã chết theo khi định mệnh khắc nghiệt cướp mất đi những ngôi sao này. Riêng tôi, tôi không thể phủ nhận hình ảnh của những bóng dáng đó đã ghi đậm trong ký ức tôi, đã ít nhiều ảnh hưởng lên chính cuộc đời tôi. Nhưng vào thời đó, trong cái tuổi say mê vụng dại của mình, tôi đã ngờ ngợ có một cái gì đáng tiếc, mà tôi chưa thể giải thích được. Sau này khi tuổi đời chồng chất, tôi hiểu ra rằng những ngôi sáo đó dù có lấp lánh, tỏa sáng cả một góc trời thì nó vẫn ở xa chúng tôi quá. Không chỉ vì họ ở bên kia đại dương, không chỉ vì ngôn ngữ họ diễn tả, mà chính vì họ không có cuộc đời của chúng tôi. Họ không có những lo âu hay hy vọng, đớn đau hay vui sướng, yêu thương hay giận ghét của chúng tôi. Đó chính là cái thiếu may mắn của thế hệ chúng tôi. Sự thiếu hụt không gì bù đắp được, trong khi chúng tôi lại quá dư thừa ảo tưởng.

Còn thế hệ 17 của bạn hôm nay thì sao? Câu trả lời đối với tôi thật rõ ràng và dứt khoắt. Chắc chắn các bạn trưởng thành hơn chúng tôi, cũng như những thế hệ trước. Bởi các bạn sinh ra và lớn lên trong một thời đại mà những tiến bộ khoa học kỹ thuật vượt xa giai đoạn của thế hệ chúng tôi, và điều may mắn đối với các bạn là các bạn có điều kiện tiếp cận với những tiến bộ đó hơn chúng tôi. Nói như thế, tôi không hàm ý phủ nhận giai đoạn hôm nay, là một giai đoạn đầy những biến động và phức tạp đang tác động đến các bạn. Các bạn có thể đã bị thần bí hóa, và tha hóa sự tồn tại của con người trong điều kiện của xã hội tiêu thụ và coi đó là sự tồn tại chung của con người. Sự tha hóa này đang phát triển trong điều kiện của cuộc cách mạng khoa học kỹ thuật, là hiện tượng chung của toàn thế giới, là tình trạng của tất cả mọi người không phân biệt người đó sống trong chế độ nào. Nhưng cạnh đó, chúng ta cũng phải thấy cho cái khả năng vô tận của hệ thống truyền thông đại chúng hôm nay, các phương tiện nghe nhìn, báo chí có khả năng đóng một vai trò quan trọng trong mục tiêu phát triển trí tuệ và nhân cách con người mà những thế hệ trước không thể nào có được. Đó là chưa nói tới một yếu tố quan trọng khác nữa: sự khác biệt giữa hai hoàn cảnh xã hội chính trị của chúng tôi hồi đó và của các bạn trẻ hôm nay.

Do đó các bạn có những ước mơ, hy vọng, những đòi hỏi hay tin tưởng có thể nói là hoàn toàn khác biệt với thế hệ của chúng tôi. Các bạn có thể chưa đủ kinh nghiệm theo như cách nhìn và nhận định của những thế hệ trước. Điều đó có thể đúng nhưng mặt khác thực tế cũng chứng minh trong nhiều lĩnh vực, nhất là khoa học kỹ thuật, kinh nghiệm đã không giúp gì mà còn làm cản trở cho sự tiến bộ và phát triển. Như thế, sòng phẳng mà nói, các bạn và hành lý của mình hôm nay, các bạn bước thẳng vào cuộc đời, ngẩng cao đầu và các bạn biết rõ mình muốn gì, không ảo tưởng với chính mình, không ảo tưởng về những gì đang diễn ra chung quanh.

Chính vì thế, nó hoàn toàn khác biệt với thế hệ chúng tôi, cái khoảng cách giữa diễn viên điện ảnh và các bạn, những người thưởng ngoạn nghệ thuật điện ảnh đã không còn nữa. Có lẽ do không chỉ là đặc điểm của điện ảnh chúng ta hôm nay mà mối quan hệ đó cũng chính là đặc điểm của toàn bộ các nền điện ảnh thế giới. Ngay ở các quốc gia phương Tây, những khuôn mặt được những người trẻ hôm nay yêu thích, mến mộ như Natassja Kinski, Sandrine Bonnaire, Greta Scacchi, Sophie Marceau, Mathilda May, Kevin Costner, Jodie Foster, Julia Roberts, Daniel Day Lewis, Trương Mạn Ngọc, Trân Ngọc Liên, Củng Lợi… là những diễn viên với những khuôn mặt không có gì là “tài tử” cả. Những diễn viên đó đóng phim cũng như sống ngoài đời.

Còn ở đây, chắc bạn có thể gặp những diễn viên của mình trên đường phố, một nơi công cộng nào đó, bình thường như mọi người. Có rất nhiều người cũng từ trong các bạn bước lên màn ảnh, không qua một trường lớp diễn xuất nào cả. Và đôi khi các bạn còn trao đổi, thảo luận với chính những diễn viên của mình tại một buổi hội thảo, hoặc câu lạc bộ nào đó về những vấn đề mà cả hai bên đều quan tâm, những vấn đề do chính cuộc sống đặt ra. Một cuộc sống thật sôi động đang đổi thay từng giờ, từng phút.

Trong tinh thần đó, những bài viết của tôi trên tạp chí Điện ảnh thành phố Hồ Chí Minh hay những tập sách sẽ xuất bản tôi đã cố gắng giới thiệu những khuông mặt của điện ảnh Việt Nam và thế giới, cũng như một số các vấn đề điện ảnh mà các bạn quan tâm để các bạn yêu thích nghệ thuật điện ảnh hơn, và đó cũng là mối dây liên hệ giữa tôi và các bạn.

Thân ái,

Sâm Thương

2.4.1993 

------------------------

Bài viết được xuất bản trên tạp chí Điện Ảnh Thành Phố Hồ Chí Minh số 153 ngày 10.4.1993

Sưu tầm bởi All About Movies 

Ette