Laura Palmer, hoa khôi xinh đẹp, con gái cưng của gia đình, thiếu nữ ngoan hiền được cả thị trấn yêu quý, chẳng may qua đời vào năm 17 tuổi. Thi thể của cô được bọc trong túi nylon, trôi dạt vào bờ sông hoang hoải, lạnh lẽo sau sau nhiều ngày mất tích. Da thịt của cô tím tái, trương phồng lên vì thấm nước. Đất cát lấp đầy hốc mắt và khoé miệng cô. Cái chết bí ẩn và đau thương của Laura vừa là khởi đầu, vừa là động lực phát triển cho series truyền hình Twin Peaks (1990 - 2017) huyền thoại của David Lynch và Mark Frost. Theo chân đặc vụ FBI Dale Cooper điều tra vụ án, người xem được đắm chìm vào một thế giới kí bí, mộng mị, đậm chất film noir và gu hài hước phi lý, nơi vẻ đẹp huyền hoặc của Laura Palmer hiện diện và len lỏi trên mọi cung đường, nẻo dốc.

Trong hai mùa đầu của series, Laura chỉ tồn tại như một ký ức trong tâm trí người dân Twin Peaks. Cô giống như một tờ giấy trắng để những nhân vật khác và khán giả vẽ nên những suy đoán, tưởng tượng của mình, chứ không phải là một nhân vật được xây dựng một cách trọn vẹn, có tiếng nói riêng. Sự ra đời của phần tiền truyện Twin Peaks: Fire Walk With Me (1992) đã làm thay đổi điều này. Đen tối, nặng nề, và thiếu đi những khoảnh khắc gây cười của series chính, bộ phim kể về những ngày cuối cùng trong cuộc đời Laura Palmer và những sự kiện dẫn đến cái chết bi thảm cuối cùng của cô. Màn trình diễn đa diện, đa cảm của Sheryl Lee kết hợp với cách tiếp cận giàu lòng trắc ẩn của David Lynch đã tạo nên nhân vật nữ bí ẩn, phức tạp mà dễ đồng cảm nhất trong lịch sử điện ảnh.

Một motif thường thấy trong nghệ thuật tự sự là phức cảm Trinh - Điếm (Madonna - Whore Complex), được nhắc đến lần đầu bởi nhà phân tâm học Sigmund Freud. Trong điện ảnh, phức cảm Trinh - Điếm nói về hai hình tượng nhân vật nữ: một bên là hiện thân của sự trong trắng, thơ ngây (Trinh), còn lại là đại diện của sự gợi dục, nổi loạn (Điếm). Qua lăng kính trắng-đen của (hầu hết) các đạo diễn nam, phụ nữ chỉ được đóng khung vào một trong hai thái cực trên. Họ tượng trưng cho những dục vọng và mộng tưởng của nam giới. Vài ví dụ điển hình là Madeleine và Judy trong Vertigo (1958) hay Betsy và Iris trong Taxi Driver (1976). Ngay cả Blue Velvet (1986), tác phẩm trước đó của David Lynch, cũng “sa ngã” vào motif này vì đã xây dựng cô đào Dorothy gợi cảm đối lập với nàng Sandy dịu hiền. Tất nhiên, điểm nhìn của bộ phim đặt vào Jeffrey, một người đàn ông.

Twin Peaks: Fire Walk With Me cho phép người xem được nhìn nhận lại series qua con mắt của Laura Palmer. Cô là một trường hợp chưa có tiền lệ khi nhân vật của cô cùng lúc hàm chứa cả hai thái cực Trinh - Điếm. Thật vậy, Laura Palmer đã sống cùng lúc hai cuộc đời. Ban ngày, cô là nữ sinh thánh thiện, sống chan hòa với mọi người, tham gia thiện nguyện giúp ích cho cộng đồng. Về đêm, cô thác loạn trong hộp đêm, giao du với những tên côn đồ, làm tình với những gã buôn thuốc để đổi lấy thuốc phiện. Cô vừa là Eve, vừa là Lilith, thiên đường và địa ngục nhập làm một. Điều này cũng đồng nhất với chủ đề xuyên suốt của Lynch về mặt tối đằng sau vẻ hào nhoáng Giấc Mơ Mỹ. Câu hỏi được đặt ra ở đây là, tại sao một cô gái tưởng chừng hoàn hảo, mẫu mực như Laura lại dấn thân vào con đường nghiện ngập và mại dâm? Động cơ thực sự của cô là gì?

Mọi người xung quanh Laura đều dửng dưng với những nỗi đau âm thầm của cô. Đối với cô bạn thân Donna Hayward và đa số người dân Twin Peaks, Laura là Eve. Đối với “tú ông” Jacques Renault, bạn trai Bobby Briggs và người tình James Hurley, Laura là Lilith. Còn đối với bản thân Laura, con người thật của cô đã “biến mất từ lâu rồi, giống như một chú gà tây giữa đồng ngô”. Bi kịch thay, nỗi đau lớn nhất trong cuộc đời Laura lại đến từ chính gia đình cô. Từ khi mới 12 tuổi, Laura đã bị cha đẻ của mình, Leland Palmer, lạm dụng tình dục. Sự thống trị và kiểm soát của Leland lên cuộc đời Laura không chỉ dừng lại ở khía cạnh thể xác, mà còn trong từng bữa ăn, giấc ngủ và phần vô thức của tâm trí cô. Laura liên tục chối bỏ sự thật, cho rằng kẻ hãm hại cô là một thực thể siêu nhiên mang tên BOB, chứ không phải là cha ruột của cô. BOB tượng trưng cho tất cả những vết thương tinh thần không thể chữa lành mà bạo lực tình dục và tâm lý đã để lại trong cô. Bất chấp mọi nỗ lực khước từ và trốn chạy của Laura, những vết thương ấy vẫn quay lại hành hạ cô dưới bản dạng của những cơn ác mộng và những tạp niệm, khiến tâm hồn cô héo úa theo từng ngày.

Để thoát ly thực tại và làm tê liệt nỗi khổ tâm, Laura ngày càng sa đọa vào thuốc phiện và tình dục bạo khổ. Những khoái cảm nhất thời khiến cô tạm quên đi những dằn vặt, giằng xé. Thế nhưng, sau những cuộc vui, cô mới nhận ra tâm hồn mình trống rỗng tới mức nào. Tôi nhớ mãi cảnh Laura ngồi một mình hút thuốc trong quán bar. Khi giai điệu du dương của Questions in a World of Blue cất lên, giọng hát trong trẻo của Julee Cruise đã làm Laura rung động. “When all the world seemed so right / How, how can love die?”. Từng lời hát như chạm đến những cảm xúc sâu kín nhất mà Laura chưa dám đối mặt và gọi tên. Và thế là, cô đã rơi nước mắt. Đó là lần đầu tiên và lần duy nhất trong toàn bộ series Twin Peaks, tôi được thấy một Laura Palmer nhỏ bé, mong manh và con người đến như vậy.

Tuy nhiên, Laura Palmer không hoàn toàn là một nạn nhân thụ động, bất lực trong cuộc đời ngắn ngủi của cô. Việc Laura tự huỷ hoại bản thân bằng cocaine và các hình thức khổ dâm còn có thể được coi là một cách để cô đoạt lại quyền tự quyết với cơ thể mình từ tay của những kẻ bạo hành. Đây là một khuynh hướng không mấy lành mạnh nhưng rất phổ biến với những người đã trải qua bạo lực tình dục (Hiện tượng này đã được và chứng minh trong các công trình nghiên cứu của Judith Hermann và Bessel van der Kolk). Trong những cuộc giao hoan, Laura cảm thấy hưng phấn khi bị trói lại và bị đánh bởi những người tình của mình. Những người đàn ông ăn nằm với Laura có thể đối xử với cô một cách tàn bạo, lặp lại cách mà BOB hay Leland đã đày đọa cô, miễn sao cô vẫn là người có quyền quyết định. Tôi không muốn xem đây là một diễn ngôn về nữ quyền hay sự đồng thuận trong quan hệ tình dục, mà là một sự hoán đổi quyền lực giữa kẻ bạo hành và người bị bạo hành.

Tình dục là con dao hai lưỡi đối với Laura: nó làm thân xác và tinh thần của cô bại hoại, nhưng cũng nhờ nó mà cô khám phá ra được “ngọn lửa” tiềm ẩn luôn rực cháy trong cô. “Ngọn lửa” của khát khao tự chủ thân thể, tâm hồn và số phận của mình. Một trong những chi tiết đắt giá nhất của Twin Peaks chính là lời thú nhận của Leland. Bản thân cha ruột của Laura Palmer cũng là một nạn nhân của lạm dụng tình dục. Leland là hiện thân cay đắng của lời nguyền “nạn nhân trở thành kẻ thủ ác” và BOB là ẩn dụ kinh hoàng của chấn thương liên thế hệ. Điều này không hợp thức hóa cách mà Leland đã đối xử với con gái, mà nó càng chứng minh “ngọn lửa” bất diệt trong Laura. Cô không đi vào vết xe đổ của cha mình. Laura vẫn kháng cự quyết liệt đến những phút giây cuối cùng của cuộc đời, nhất quyết không để bản thân bị vong hồn của BOB chiếm hữu và tha hóa.

Twin Peaks: Fire Walk With Me vẫn phải đi đến cái kết không thể tránh khỏi. Cái chết thảm khốc của Laura dưới những nhát dao tàn bạo của Leland/BOB được thể hiện bằng những cảnh quay chớp nhoáng và mất định hướng. Thi thể nhuốm máu của cô đã được bọc trong túi nylon và phi tang xuống sông. Dù vậy, bộ phim không khép lại bằng những phút đầu trong tập pilot của Twin Peaks. Thay vào đó, khán giả lại được hội ngộ với Laura trong The Black Lodge. Trên nền của bức rèm nhung, gương mặt Laura hiện lên với nụ cười cùng những giọt nước mắt của niềm vui cuồng dại và sự giải thoát. Cái chết của cô đã đặt dấu chấm hết cho vòng lặp bạo hành và nỗi đau xuyên thế hệ của gia đình Palmer. Thế nhưng, nỗi thống khổ trong tâm hồn cô đã thực sự kết thúc chưa? Trong khoảnh khắc tuyệt diệu này, với tôi, câu hỏi đó không còn quan trọng nữa. Bàn tay đặc vụ Dale Cooper đặt lên vai Laura cùng với nụ cười của anh cũng phản ánh tình yêu của chính David Lynch đối với nhân vật. Giữa thế giới tàn nhẫn và đầy rẫy thương đau, thiên thần, ánh sáng và hy vọng đã quay trở lại bên Laura như một món quà bất hủ của lòng khoan dung.