Những cuộc gặp gỡ tình cờ, ác cảm với các quy tắc và tự do khi viết đều là những điều đã tạo và hình thành nên trong các tác phẩm điện ảnh của một vị đạo diễn đặc biệt và nắm vai trò quan trọng hàng đầu trong thế hệ làn sóng mới của điện ảnh Hàn Quốc đó là HONG SANG-SOO.

Trong khi có rất nhiều bài tiểu luận đã được giới nghiên cứu, phê bình phim viết trong nỗ lực giải cấu trúc trong các bộ phim của Hong - nhưng trên thực tế, các tác phẩm của ông còn đơn giản hơn nhiều.

Những nhân vật ngồi trong phòng, quanh bàn ăn: uống rượu Soju, nói chuyện phiếm, chia sẻ về tình yêu, về nghệ thuật, những cuộc cãi vã trên bàn nhậu, quan điểm, cách nhìn cuộc sống một cách đắm chìm trong sự vô lý của đời sống chúng ta. Đó là những điều trần tục gây hứng thú và khơi dậy sự quan tâm trong con mắt nhìn của Hong và bằng cách khơi dậy những đặc thù hằng ngày giữa các mối quan hệ của con người, Hong đã soi sáng nó, với một vẻ đẹp giản dị, hài hước thường có thể đã bị lãng quên.

Sau những năm tuổi trẻ, trôi dạt và chán chường, bỏ bê trong các kỳ thi đại học, Hong đã tình cờ gặp một đạo diễn nhà hát, thông qua một lời giới thiệu trên bàn nhậu từ một người bạn của mình. Đạo diễn này đã gợi ý nếu anh không làm gì cả, tại sao anh không thử sức mình tại nhà hát kịch. Chính nhờ lời đề nghị này, Hong đã đăng ký học sân khấu kịch tại trường đại học trước khi dấn thân nghiêm túc sang làm phim. (theo một phỏng vấn khác, Hong có nói rõ là sau khi xem Diary of a Country Priest (1951) của đạo diễn Robert Bresson, ông đã nghiêm túc theo đuổi con đường điện ảnh,dù hay bị so sánh với Éric Rohmer nhưng Bresson mới là người mà Hong thực sự ngưỡng mộ).

Trong quá trình theo học ở Mỹ, Hong hay đi ghé các bảo tàng, và từ đó Hong đã bắt gặp những tác phẩm nghệ thuật của một người, người mà từ đó ảnh hướng mạnh mẽ đến tư duy sáng tác nghệ thuật cho đến từng khung hình trong các tác phẩm của Hong mãi về sau đó là họa sĩ người Pháp “Paul Cézanne”, vị họa sĩ đã thật sự khuấy động ông. Đây là nghệ thuật, đây sự hoàn hảo, và từ đó trở đi Hong đã được truyền năng lượng và động lực để tạo ra nhiều bộ phim kể chuyện hơn, những câu chuyện về con người và các mối quan hệ gắn kết chúng ta lại với nhau.

Tác phẩm của ông là những câu chuyện gây khó chịu, về sự kết nối và mất kết nối. Về sự hưng phấn xen lẫn sự khắc nghiệt của hiện thực và sự nuối tiếc của những điều không thể. Mặc dù, đôi khi phim của Hong bị chỉ trích là chậm, lê thê, một chiều, sự lặp lại cùng một chủ đề từ tác phẩm này cho tới tác phẩm khác (nhưng chẳng phải cuộc sống vốn dĩ đầy những tình huống là một sự lặp lại đến tẻ nhạt sao). Đa phần phim của ông theo lối “slow-burn”, phản lại với nền điện ảnh của Hollywood, nơi tập trung nhiều hơn vào sự thỏa mãn và khoái cảm tức thì.

Để nhìn nhận và đi sâu vào thế giới điện ảnh của Hong Sang-soo đã xây dựng trong suốt những năm vừa qua, một vị đạo diễn chăm chỉ và bền bỉ đáng kinh ngạc khi mà trung bình mỗi năm nào cũng cho ra một thậm chí hai phim điện ảnh, sau đây chúng ta hãy cùng xem xét các chủ đề, hình tượng và kỹ thuật mà Hong sử dụng thường xuyên nhất.

1. Âm nhạc cổ điển

Hong: “Năm mười chín tuổi, tôi được cho là sẽ đỗ kỳ thi tuyển sinh đại học. Nhưng tôi không muốn học.Khi đến nhà một người bạn chơi piano, tôi tự nhủ rằng có lẽ mình có thể sáng tác…”

Niềm say mê của Hong với nhạc cổ điển có thể thấy rõ, hầu như bộ phim nào của ông đều có nhạc cổ điển. Đối với một nhà làm phim rất nghiêm khắc và tối giản trong cách sử dụng âm nhạc, khi ông quyết định chọn một bản nhạc cho bộ phim của mình, ông luôn rất cân nhắc. Đôi khi, ông thậm chí còn tự sáng tác nhạc, ghi lại các bản nhạc có chất lượng thấp trên điện thoại trước khi thêm chúng vào phim của mình. (ngoài sử dụng các bản nhạc của Bach, Schubert, Arvo Part,… ông có một nhạc sĩ thân thiết đã phối nhạc cho rất nhiều những bộ phim ban đầu của ông là Jeong Yong-jin)

2. Làn sóng mới của điện ảnh Pháp

Hong: “Khi tôi xem phim của Rohmer, chúng chứa đựng những điều tôi yêu thích ở Cézanne… Tôi thích những đường nét mà ông vẽ ra giữa một môi trường cụ thể và một cấu trúc trừu tượng… Với tôi, Rohmer dường như kết nối cái cụ thể và khát vọng vươn tới cái trừu tượng theo một cách tương tự.”

Thường được so sánh với điện ảnh tự nhiên của Rohmer, Hong tạo ra những nhân vật chân thực. Họ không có một câu chuyện lớn tổng quát, không có thế giới nào để cứu, thậm chí đôi khi còn chẳng có mục tiêu rõ ràng. Họ bất lực, rối ren, dối trá; nhưng chính sự nhân tính và nền tảng nơi sự thật đó lại là “mồi câu” lôi cuốn người xem. Họ dễ dàng gợi sự đồng cảm, và đôi lúc còn quá thật đến rợn người — và khiến ta nhớ về những người mình từng bắt gặp trong cuộc sống thường ngày. (Tạo ra một cách chọc ngoáy, châm biếm con người đầy sâu cay là đặc trưng của Hong).

3. Thủ thuật zoom in/zoom out

Hong: “Tôi không thể giải thích với bạn tại sao tôi sử dụng zoom, tôi thực sự không thể. Tôi bắt đầu sử dụng chúng trong bộ phim thứ sáu của mình. Bằng cách thực hiện nó, tôi phát hiện ra rằng tôi có thể tạo ra một nhịp điệu đặc biệt trong tính liên tục. Và nó rất dễ dàng. Tôi chỉ tiếp tục làm điều đó kể từ đó. Tôi không muốn biến nó thành phong cách đặc trưng của mình.” 

Trong bộ phim Right Now, Wrong Then (2015), Hong sử dụng tổng cộng ba mươi hai lần zoom. Mặc dù đây là một kỹ thuật khá cliche và phổ biến hơn trong điện ảnh những năm 70. Việc ông sử dụng zoom khá tinh tế và làm tăng thêm tâm trạng và bầu không khí của các bộ phim. Chúng là một cú huých nhẹ từ đạo diễn để chú ý; để tập trung nhấn mạnh vào sự thay đổi tông giọng vừa xảy ra hoặc để làm nổi bật sự vô lý của một tuyên bố đầy hùng biện từ một trong các nhân vật.

4. Văn học

Hong: “Tôi không biết mình nên nhắc đến ai, nhưng hầu hết họ đều là nhà văn, tiểu thuyết gia. Hemingway thì quan trọng, Chekhov và Dostoyevsky cũng vậy. Nhưng nghệ sĩ mà tôi ngưỡng mộ nhất vẫn là Cézanne. Khi tôi khám phá ra những bức tranh của ông ở trường, sau đại học, tôi nghĩ chúng thật hoàn hảo – tôi không cần bất cứ thứ gì khác.Một cảm giác gần gũi chạm đến tôi. Tôi có cảm giác như đang đứng trước một sự hoàn hảo toàn diện.”

Nhiều tựa phim của Hong ám chỉ đến lịch sử văn học, tham chiếu đến tiểu thuyết và thơ cổ điển. Quá trình viết của ông không cố định, theo nghĩa là ông viết tất cả kịch bản vào buổi sáng ngày quay phim, chỉ cho diễn viên một giờ để học thoại và tập dượt.

Kịch bản của anh ấy không cố định, chúng là những mảnh ghép từ môi trường xung quanh, là những quan sát anh ấy thực hiện trong ngày quay phim hoặc thậm chí chỉ là cuốn sách anh ấy đọc trong quá trình tiền sản xuất.

Cách sáng tạo ngẫu hứng, này được thể hiện rõ trong bộ phim On the Beach at Night Alone (2017). Trong một cảnh, một nhân vật giống Hong bày tỏ tình cảm của mình với người khác bằng cách đọc một đoạn trong tác phẩm About Love của Chekhov, lần đầu tiên thừa nhận tình yêu của mình. Cuốn sách là thứ mà Hong đang đọc vào thời điểm đó và trong một quyết định nhất thời, anh đã quyết định thêm điều này vào kịch bản.

5. Rượu Soju

Hong:” Đơn giản tôi thích uống rượu, đó là một thói quen quan trọng trong cuộc sống của tôi. Tại sao tôi phải tránh loại tình huống mà tôi rất quen thuộc này? Tôi không có sở thích nào. Nhiều người câu cá hoặc đi du lịch, v.v. Tôi thì không ”

Sẽ không phải là một bộ phim của Hong Sang-soo nếu không có tác dụng gây say của rượu. Từ những lời nói không đúng lúc đến những cơn say, phim của ông đầy rẫy những cuộc trò chuyện khó xử do rượu gây ra. 

Theo thông lệ, đồ uống được rót cho bạn nhậu, dẫn đến một số tình huống đau lòng trong phim của Hong; trong đó các nhân vật rót đồ uống cho những người mà họ vừa cãi nhau vài phút trước. Thật buồn cười, Hong thường sử dụng rượu thật trong khi quay phim; mặt các diễn viên ửng đỏ không phải do trang điểm mà do chính trạng thái say xỉn của họ.

6. Deja Vu/ tính Khả thể

Hong: “ Vì vậy, tất cả các câu hỏi đều được duy trì nếu có khả năng vô hạn của các thế giới song song. Nó giống như một sự vang vọng vĩnh cửu.”

7. Sự vô lý

Hong: “Trước khi quay, tôi cố gắng quan sát nhiều nhất có thể. Tôi không muốn làm việc với ý định nhất quán của mình, bởi vì nếu bạn làm việc với ý định nhất quán, tôi nghĩ bạn sẽ lặp lại những gì bạn đã nghe và những gì bạn đã thấy trong quá khứ.” 

Theo một nghĩa nào đó, Hong Sang-soo là một nghệ sĩ không điển hình. Thay vì tạo ra một câu chuyện riêng biệt và áp đặt ý chí của mình vào những ý tưởng, ông để câu chuyện diễn ra trước mắt mình. Ông tìm cách nắm bắt những sắc thái tinh tế trong cuộc sống và hành vi của con người. Không phải thông qua một sự lựa chọn có ý thức mà là để mọi thứ đến với ông. Nó gần như là Đạo giáo và tâm linh theo một số quan điểm, nhưng bản thân đạo diễn thừa nhận rằng ý định là thứ mà người ta không bao giờ có thể thực sự loại bỏ khỏi tác phẩm của bạn; chính sự theo đuổi và nỗ lực mới là điều quan trọng.

8. Chủ nghĩa tối giản

Hong:“ Tôi cảnh giác với những câu sáo rỗng và cách diễn đạt đao to búa lớn…Tôi không bao giờ cố gắng chia sẻ sự thật, mà chỉ đưa ra những lời nói một cách ước lượng”

Hong Sang-soo viết về những gì ông biết, về con người, cuộc sống và cấu trúc xã hội của các nhân vật mà ông đồng cảm. Ông không cố đưa ra bất kỳ tuyên bố to lớn nào về thế giới thực sự như thế nào, mà chỉ đưa ra những quan sát sâu sắc về những người mà ông quan tâm, những đồ vật mà ông thấy đẹp và những khoảnh khắc thời gian mà ông đồng cảm. (Theo tinh thần của Paul Cézanne)

Phim của ông được lược bỏ, loại bỏ sự giả tạo, tạo không gian cho người xem dành thời gian và đánh giá cao những gì đang được trình chiếu trước mắt họ. Những kiệt tác tối giản trong một cuộc sống ngày càng hối hả.

Bài viết được dịch từ Gata Magazine!

Những câu trong ngoặc đơn là của người dịch.