Đã có một sự cố xảy ra, khi chúng tôi đang trong quá trình quay bộ phim tài liệu “Railway Station” - 1980, và đó thực sự là một lời cảnh báo sau cùng rằng tôi đã vô tình rơi vào một điều mà tôi không muốn đến. Chúng tôi quay vào ban đêm ở một nhà ga, và một đêm nọ, chúng tôi ghi hình lại phản ứng hài hước của mọi người trước những tủ gửi hành lý - lúc ấy đó là điều khá mới mẻ ở Warsaw. Không ai biết cách sử dụng chúng. Có một bảng hướng dẫn dài dòng, đại khái nói rằng trước hết phải nhét xu vào, rồi xoay, tìm số tủ, v.v… Nhiều người không biết phải xử lý thế nào, nhất là những người đến từ nông thôn. Với chiếc máy quay giấu kín một nửa, một phần của máy quay được để lấp sau lưng, hoặc quay từ xa bằng ống kính Tele - chúng tôi cố gắng quan sát và lưu giữ lại phản ứng của mọi người với mấy cái tủ này. Và chúng tôi đã ghi lại được cận cảnh một vài khoảnh khắc thú vị.

Đêm hôm đó, như thường lệ, chúng tôi quay về WFD (hãng phim tài liệu quốc gia) vào độ khoảng 4,5 giờ sáng, và cảnh sát đã chờ sẵn chúng tôi ở đó. Họ quyết định thu giữ lại những đoạn phim, toàn bộ những âm bản mà chúng tôi đã quay được trong đêm. Và tôi hoàn toàn không biết chuyện gì đang xảy ra, dù tôi đã gặp phải việc này và có chút đề phòng với việc những băng thu âm bị tịch thu và đánh cắp trong quá trình làm phim tài liệu “Workers ‘71: Nothing About Us Without Us” - 1972. Trước đó cũng có vài lần đã khiến tôi khó chịu, khi tôi bị cảnh sát gọi lên thẩm vấn về các bộ phim mình thực hiện. Nhưng những việc đó cũng không quan trọng.

Tuy nhiên, thực ra sự cố với phim Workers 71 đã ảnh hưởng rất nhiều đến tôi, vì tôi cảm thấy mình đã phản bội lòng tin của ai đó. Bởi khi tôi thu âm một ai đó, tôi hứa với họ sẽ thận trọng và giữ bí mật, mà rồi phim hay đoạn băng thu âm bị tịch thu, tôi vẫn là người phải đứng ra chịu trách nhiệm. Trước đó, chưa từng có phim nào bị tịch thu khỏi WFD. Vậy nên, tôi nghĩ mình đã ghi lại thứ gì đó “nhạy cảm” về mặt chính trị, nên họ mới tịch thu phim, và giấu không nói cho tôi biết lý do. Nhưng sau đó, họ mời tôi lên - một cách lịch sự - cùng tôi xem lại đoạn phim đó. Hai đến ba ngày sau, họ trả lại cho chúng tôi. Trong đó, không có thứ họ cần tìm, và không có mất mát gì cả. Họ không tịch thu gì cả. Chúng tôi được biết sự thật, sau khi họ trả phim lại: Vào đêm hôm chúng tôi quay đó, một cô gái đã giết hại mẹ mình, chặt xác ra từng phần rồi nhét gọn vào hai chiếc vali. Và chính đêm ấy, cô ta đã đặt những chiếc va-li đó vào một trong các tủ gửi đồ ở ga trung tâm. Hoặc ít nhất họ nghĩ là vào đêm đó. Vì vậy họ đã tịch thu đoạn phim của chúng tôi, để tìm xem có tình cờ ghi hình được cô ta hay không. Cuối cùng thì không. Nhưng sau đó cô ta đã bị bắt.

Nhưng tôi đã nhận được ra điều gì vào khoảnh khắc đó? Rằng, dù tôi có muốn hay không, dù tôi có ý định hay không, tôi đã rơi vào vị trí của một kẻ chỉ điểm hay cung cấp thông tin cho cảnh sát - điều mà tôi chưa từng mong muốn. Họ chỉ đơn giản thu đoạn phim, thế là xong. Tôi không thể làm gì. Sau đó họ trả lại. Ừ thì, chúng tôi không quay trúng cô ta. Nhưng nếu chúng tôi đã quay được thì sao? Có thể lắm. Nếu lúc đó chúng tôi lia máy quay sang trái thay vì sang phải, có lẽ đã ghi lại được cảnh cô ta. Và chuyện gì sẽ xảy ra? Tôi đã trở thành một kẻ cộng tác với cảnh sát.

Và đó là khoảnh khắc tôi nhận ra rằng tôi không muốn làm phim tài liệu nữa. Một khoảnh khắc tự thân nó không có gì ghê gớm – vì không có hệ lụy gì, tiêu cực hay tích cực. Nhưng toàn bộ sự việc khiến tôi càng nhận thức rõ hơn rằng mình chỉ là một mắt xích nhỏ bé trong một guồng máy đang được vận hành bởi ai đó khác, vì những lý do tôi không biết – và cũng không muốn biết.

*Được trích và dịch từ cuốn Kieślowski on Kieślowski. 

Những suy nghĩ này của Kieślowski, đã được ông đưa vào trong bộ phim Camera Buff - 1979 của mình.

Trong giai đoạn đầu của sự nghiệp, Kieślowski đã cho ra rất nhiều những bộ phim tài liệu về đất nước Ba Lan của ông trong những năm tháng đầy biến động đã ảnh hưởng rất nhiều tới ông.