Những mẩu chuyện về ÉRIC ROHMER
Éric Rohmer tên thật là Maurice Schérer (1920-2010) và còn có biệt danh là “le grand Momo” vì đặc biệt cao. Nếu Rohmer đứng cạnh Francois Truffaut (1932-1984) thì sẽ dễ có cảm giác người thứ nhất cao gấp đôi người thứ hai, đồng thời ông cũng nhiều tuổi nhất nhóm, hơn Truffaut tận 12 tuổi. Rohmer có một người em trai là triết gia René Schérer, ngườii từng học cùng lớp với triết gia Trần Đức Thảo hồi ở bên Pháp.
ĐI ĐẾN NHỮNG NƠI XA HAY Ở LẠI QUÊ NHÀ?
Xem lại bộ phim Giáng sinh kinh điển It’s a Wonderful Life (1946) của Frank Capra vào dịp Noel vừa qua, ngoài những cảm xúc, giá trị và ý nghĩa mà bộ phim mang lại, mình còn thích một vấn đề xuất hiện trong bộ phim này, đó chính là:
PHÁP LUẬT NHÂN VĂN NHƯ MỘT HẬU PHƯƠNG CỦA NHỮNG GIẤC MƠ ĐIỆN ẢNH
Quãng thời gian làm thực tập sinh sở hữu trí tuệ tại Vietthink Law Firm & Intellectual Property Agent vừa khép lại. Tôi bước vào hành trình này với vốn kiến thức pháp lý của một sinh viên luật năm 3, cùng sự hiểu biết nhất định về nhân văn, mỹ học, nghệ thuật và những con người sáng tạo nên nghệ thuật. Và chẳng biết tự khoảnh khắc nào trên chặng đường đời 20 năm non nớt, tôi đã hình thành niềm trăn trở rằng làm sao có thể gìn giữ, bảo vệ những giá trị tinh thần mà nghệ thuật mang lại trong một thế giới đầy biến động, nơi sự sùng bái vật chất và thách thức từ hệ thống pháp luật và thương mại ngày càng lớn dần. Những tháng ngày vừa qua là khoảng thời gian tôi chiêm nghiệm về dòng chảy của điện ảnh nhân loại, về cách mà nhân văn học vẫn luôn đồng hành, hiện hữu cùng sự tồn tại nhân sinh, để nâng đỡ nghệ thuật, tôn vinh những giá trị tinh thần cao cả. Tôi nhớ đến “học thuyết pháp luật tự nhiên” khởi nguồn từ thời Hy Lạp cổ đại, được vun đắp bởi những bậc trí giả như Socrates, Plato, và đặc biệt là Aristotle. Một hệ tư tưởng tiến bộ, đã truyền cảm hứng mạnh mẽ cho nhiều nhà lập pháp và được phát triển mãi đến hậu thế về sau: rằng luật pháp - như một nhánh của nhân văn học, khoa học xã hội – không chỉ là công cụ thực thi quyền lực, mà còn phải tuân theo luân lý thiêng liêng, công bằng của tự nhiên, theo những chuẩn mực cơ bản của đạo đức và chính trị. Tôi muốn bàn về một lý tưởng pháp luật trên nền tảng học thuyết pháp luật tự nhiên, đồng thời thấm đượm tinh thần nhân văn, hay cụ thể hơn, là về nền pháp luật sở hữu trí tuệ, pháp luật điện ảnh mang sứ mệnh tôn vinh, bảo hộ những giá trị nghệ thuật cao cả. Đứng trên phương diện lịch sử, Aristotle đã đóng góp rất nhiều trong việc hệ thống hoá quan niệm công bằng, rằng công bằng là “một nhân đức nhờ đó mỗi người nhận phần của mình và theo sự quy định của luật pháp”. Trong bối cảnh hiện đại hoá, kết hợp cùng điều kiện và tâm thức của xã hội hôm nay, công bằng không chỉ dừng lại ở phạm vi pháp lý, mà cần nối kết với các chiều kích xã hội, liên đới, nhân bản, tâm linh. Nghệ thuật, với bản chất tự do sáng tạo vốn có, cần được đặt trong một hệ thống pháp luật công bằng với “cái tốt cao cả hơn mọi cái tốt khác, và phải là cái tốt ở mức độ cao nhất”, để bảo vệ sự độc đáo và đóng góp của từng cá nhân. Thế nhưng, tính công bằng không chỉ nằm ở chức năng bảo vệ của pháp luật, mà còn nằm ở việc tạo điều kiện, và bản thân pháp luật cần hướng tới tinh thần “Cái Thiện” cao cả của Plato, với hơi thở của nhân văn, sự đồng cảm và hiểu biết sâu sắc giá trị nghệ thuật. Tôi nghĩ về điện ảnh Pháp trong giai đoạn Làn Sóng Mới - minh chứng uy nghi cho thấy một hệ thống pháp luật cấp tiến, linh hoạt, tôn trọng thành quả sáng tạo của con người có thể là hậu phương, đòn bẩy cho những tác phẩm đột phá, thấm đượm tinh thần tự do và cách mạng. Ngày nay, pháp luật Việt Nam vẫn còn tồn tại các bất cập khi bàn về việc hỗ trợ điện ảnh nước nhà phát triển, chẳng hạn như những quy định kiểm duyệt mang nặng tính chủ quan và thiếu minh bạch, sự thiếu hụt hành lang pháp lý sở hữu trí tuệ, tiến độ làm việc chậm trễ từ phía cơ quan nhà nước, các chính sách hỗ trợ còn hạn chế hay những thách thức từ mức thuế giá trị gia tăng hiện hành,… Những ngày xếp, đọc hồ sơ các vụ việc sở hữu trí tuệ, viết Công văn, hay thú vị hơn thì làm dịch thuật, viết thư tư vấn khách hàng và được đào tạo kiến thức thực tế nghề luật đã dạy cho tôi biết trân trọng giá trị của lao động và sự cống hiến. Tôi nhận ra rằng đúng như slogan “Always think for you”, Vietthink đã khiến tôi biết làm việc với lòng vị tha, tinh thần trách nhiệm cùng phẩm giá, và tôi tin rằng đây là nơi những con người sáng tạo có thể trao gửi niềm tin. Cho đến ngày cuối cùng của đợt thực tập, chị Vân Anh – mentor của tôi đã chia sẻ điều mà tôi cho rằng là một trong những bài học quý báu nhất tôi nhận được trên chuyến hành trình tập làm luật gia, đó là, chị luôn tin vào lòng tốt, nhân-quả và sự cho đi yêu thương. Có lẽ giống như quan niệm về đạo đức và pháp quyền trong triết học Immanuel Kant, những con người hành nghề luật cần có một tâm niệm vững vàng rằng pháp luật phải tôn trọng nhân loại như một mục đích tự thân, như một sự phản ánh luân lý tự nhiên chứ không chỉ là công cụ thực thi quyền lực để đạt được lợi ích. Pháp luật dựng xây trên tinh thần nhân văn sẽ không chỉ tôn vinh những giá trị tinh thần cao cả, như niềm đam mê, khát vọng sáng tạo của con người, mà còn tiếp thêm niềm tin về cái đẹp, cái Thiện vẫn còn hiển hiện trong lòng cuộc sống. Tới đây, tôi xin trích dẫn lời kết bài phỏng vấn của All About Movies với Cổ Động vào hồi tháng 8/2024:
JAMES WONG HOWE: MỘT NHÀ QUAY PHIM ĐẦY QUẢ CẢM ĐƯỢC ĐỀN ĐÁP XỨNG ĐÁNG
Tác giả: Beatrice Loayza
ANDRÉ BAZIN - “Người khiến không ít ông thầy tu cũng phải trở thành Cinephile”
Nhà phê bình điện ảnh André Bazin (1918 - 1958) sinh ra tại Pháp, thật tiếc khi mà ông mất khá sớm ở tuổi 40, ông thuộc vào số những nhà phê bình điện ảnh quan trọng nhất trong dòng chảy lịch sử của điện ảnh đối với không ít các đạo diễn và người làm phim, Bazin đồng thời cũng được coi như người cha tinh thần của Làn sóng mới điện ảnh Pháp.
Phim nghệ thuật và sự phi thị trường
Rất buồn với cách phim "nghệ thuật" vẫn cứ bị truyền thông mấy nay rập khuôn, bởi đâu đó cứ mỗi 10 chữ được viết ra về đề tài này thì 5 chữ trong số đó lại là một sự quy chiếu của nó với “phim thị trường” hay cụ thể hơn là với những cái “không” của điện ảnh thị trường.
Wild Strawberries và tâm hồn Bergman
Ingmar Bergman nằm trong danh sách các nhà điện ảnh lớn luôn lặp lại các chủ đề đã ám ảnh tâm hồn họ vào các bộ phim. Chẳng hạn như Ozu, Hitchcock, Bunuel, Herzog hay hiện đại có Fincher, Lanthimos… Những chủ đề đó sinh ra từ những tổn thương tâm lý hoặc những suy tư sâu sắc đã theo đuổi họ từ những ngày niên thiếu, và rồi họ dành những sáng tác nghệ thuật của mình như một công cụ để chữa lành, hoặc phân tích, chứng minh nó. Với Bergman thì là sự tìm kiếm, chữa lành sự cô đơn, cái chết, nỗi lo âu hiện sinh và nỗi sợ tôn giáo.
BẠO LỰC VÀ BODY HORROR TRONG ANIME
### DIỄN CẢNH CƠ THỂ ĐÀY ĐỌA VÀ SỰ KINH HOÀNG CỦA THỂ XÁC
L'AVVENTURA VÀ ĐIỆN ẢNH GIẢI PHÓNG
Gần đây mình có dịp xem lại kinh điển L’Avventura của Michenlangelo Antonioni trong một buổi chiếu phim ấm cúng do @chi.nema tổ chức. Xem xong phim, mình và người bạn mình chỉ ra ngoài hút thuốc và không nói gì hết, không biết cảm nhận gì mà cũng không biết mình muốn nghĩ cái gì nữa, có lẽ chỉ còn có gì đó xa lánh kỳ lạ, thứ dư âm còn xót lại của bộ phim.
Diễn Ngôn về Tính Chính Trị Của Sự Trừu Tượng Trong Điện Ảnh Đồng Tính Nữ
Từ bài viết "The Politics of Abstraction” xuất bản lần đầu tiên vào năm 1992 trên tờ Women & Performance: A Journal of Feminist Theory
SỰ SUY TÀN CỦA ĐIỆN ẢNH
(Dịch từ bài luận của nhà văn Susan Sontag vào năm 1996)
CU LI KHÔNG BAO GIỜ KHÓC - TỪ GÀ LÔI MÀO TRẮNG ĐẾN CU LI VÀ THIÊN THAI
Sau hành trình nửa năm xuyên suốt các liên hoan quốc tế và gặt hái được nhiều giải thưởng điện ảnh lớn, tác phẩm điện ảnh đầu tay của đạo diễn Phạm Ngọc Lân "Cu Li Không Bao Giờ Khóc" sẽ được CGV chính thức phát hành trong nước từ ngày 15/11/2024.
MỘT PALESTINE BỊ CHE KHUẤT TRONG STRANGE CITIES ARE FAMILIAR
Strange Cities Are Familiar \[tựa việt Những Thành Phố Xa Lạ Thân Quen] (2018) được thực hiện bởi nhà làm phim Saeed Taji Farouky người Anh gốc Palestine là một bộ phim về ký ức, tội lỗi và khả năng phục nguyên, lấy cảm hứng từ tiểu thuyết của Mourid Barghouti cùng những trải nghiệm cá nhân của đạo diễn. Bộ phim kể về Ashraf, một người Palestine tị nạn ở Anh hơn 30 năm, mãn nguyện với cuộc sống hiện tại của mình ở xứ tha hương bỗng dưng một ngày nhận được cuộc gọi của người bạn thân báo tin con trai anh tại quê nhà bị bắn trọng thương và cần anh phải trở về sớm. Điều từ đó đã mở banh ra những ký ức ám ảnh trong Ashraf về tổ quốc của mình: những lời hứa với người đông hương mà anh không thể giữ cùng gia đình mà anh không thể bảo vệ.
LA CHIMERA (2023): TRẦN THẾ BÀO ẢNH VÀ TỘT CÙNG TÂM LINH
Trong thần thoại Hy Lạp xa xưa, Chimera được lưu truyền và khắc hoạ là một con quái vật khạc ra lửa, với mình sư tử, thân dê cùng đuôi rắn. Dáng vẻ kiêu hùng của quái thú Chimera đã được ngự trên những bức khảo cổ thiêng liêng, tựa như một chứng nhân của lịch sử, một chương điển tích huy hoàng của thần thoại sử thi. Trong tiếng Ý, ‘La Chimera’ lại mang nghĩa ‘giấc mơ không thành hiện thực’. Dường như nhan đề mang đậm cảm hứng thần diệu đã tiên đoán và gợi mở ra một thế giới điện ảnh của những ảo mộng triền miên, một hồn phim nên thơ, cổ kính mà táo bạo, đắm say lòng người.
JEAN-LUC GODARD VÀ LUẬN BÀN VỀ PHÁP LUẬT SỞ HỮU TRÍ TUỆ
(Trích, lược dịch và diễn giải từ luận văn của Marcus Boon vào năm 2014 với tựa đề: “Căn cốt của Chia sẻ: Chiếm đoạt và Sở hữu trí tuệ”)
INGMAR BERGMAN: “LÀM MỖI BỘ PHIM NHƯ THỂ LẦN CUỐI CÙNG”
(Lược dịch từ bài luận của đạo diễn Ingmar Bergman vào năm 1959 về nghề làm phim. Bài luận được chia thành ba phần chính: Kịch bản, Xưởng phim và Đạo đức nghề nghiệp)
MƯA TRÊN CÁNH BƯỚM: MỘT TÁC PHẨM ĐẦU TAY HẾT SỨC MÊ HOẶC
Bài viết được thực hiện bởi Josh Slater-Williams cho tờ Indiewire, chuyển ngữ bởi All About Movies
NGỘ KHÔNG HẮC THẦN THOẠI VÀ LỊCH SỬ HÌNH THÀNH HOẠT HÌNH TRUNG QUỐC
Ngày 20/8 năm 2024, bộ game Ngộ Không Hắc Thần Thoại chính thức được ra mắt công chúng sau bốn năm chờ đợi. Chỉ sau vài ngày ra mắt, khán giả toàn cầu đã được dịp mắt chữ O mồm chữ A về độ hoành tráng của các nhà sáng tạo game xứ Trung Hoa khi đem đến cho người dùng một trải nghiệm cực kỳ xứng đáng với khoảng thời gian chờ đợi kể từ khi trailer được ra mắt vào năm 2020. Có thể nói, cốt truyện trong Ngộ Không Hắc Thần Thoại mang đậm tính văn hoá, lịch sử và huyền thoại. Đưa người chơi đến một thế giới khác không chỉ có bốn thầy trò Đường Tam Tạng đi thỉnh kinh mà còn thiên địa rộng lớn, yêu ma ngạ quỹ, nữ nhi tình trường. Và điều khiến cho khán giả đại chúng càng ngạc nhiên hơn nữa đó chính là độ chỉn chu về mặt đồ hoạ trong từng bảng cutscene, khi mỗi một chương là một phong cách đồ hoạ khác nhau cực kỳ ấn tượng. Không chỉ 2D, 3D, mà còn có stop motion và đặc biệt nhất là phong cách vẽ thuỷ mặc mà chỉ duy nhất hoạt hình Trung Hoa mới hiện hữu. Có thể nói, ngành hoạt hình Trung Quốc có một lịch sử lâu đời không kém gì Nhật Bản và Hoa Kỳ, thậm chí nó còn để lại dấu ấn lên nhiều thế hệ trẻ Châu Á. Khi Ngộ Không Hắc Thần Thoại ra mắt, bộ game không chỉ thu hút giới game thủ mà còn thu hút cả những người quan tâm đến điện ảnh. Khi những câu chuyện được lồng ghép tỉ mỉ, ngôn ngữ điện ảnh được truyền đạt chỉn chu không hề thua kém gì một bộ phim hoạt hình điện ảnh được làm chuyên nghiệp. Không hề bất ngờ khi GameScience không đứng một mình trong dự án, mà còn kết hợp cùng với các studio hoạt hình non trẻ tại Đại Lục để đưa đến một sản phẩm hoàn chỉnh mà chúng ta được thấy trong vài ngày. Điều đáng khen cho dự án đó chính là những con người đứng sau nó hầu hết là thế hệ trẻ tài hoa của Trung Quốc, cùng nhau xây dựng lên một mảng nghệ thuật kết hợp giữa game và phim hoạt hình, sẵn sàng truyền bá lịch sử và văn hoá quốc gia. Dưới đây là những studio đã cùng tham gia sáng tạo với GameScience.
TRẦN XUNG: MỘT NGÔI SAO ĐIỆN ẢNH “KỲ LẠ” CỦA HOLLYWOOD
Nữ diễn viên kỳ cựu người Mỹ gốc Hoa Trần Xung (tên tiếng Anh: Joan Chen) đã từng hợp tác với những đạo diễn tên tuổi như Bernardo Bertolucci, David Lynch và Lý An, đồng thời duy trì một sự nghiệp lẫy lừng ở cả Trung Quốc và Hoa Kỳ. Với bộ phim mới sắp tới “Dìdi”, cánh cửa đến với tượng vàng Oscar sẽ lần đầu rộng mở với Trần Xung. Điều gì đã khiến bà mất hàng chục năm để được công nhận vậy?
MAYA DEREN - BÀ MẸ CỦA DÒNG PHIM THỂ NGHIỆM MỸ
MAYA DEREN - BÀ MẸ CỦA DÒNG PHIM THỂ NGHIỆM MỸ